20 Kasım Dünya Çoçuk Hakları Günü Nasıl Ortaya Çıktı ?
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, tüm dünyadaki çocukların kardeşliğinin gözetileceği ve çocukların
refahının artırılması için faaliyetler düzenleneceği 20 Kasım gününü 1954 yılında Dünya Çocuk Günü
(Universal Children’s Day) olarak tüm ülkelere önermiştir. Geçmiş yıllarda farklı etkinlikler ve çalışmalar bu
gün özelinde sürdürülmüştür. Günümüze yaklaşırken, 20 Kasım 1989 tarihinde, Çocuk Haklarına Dair
Sözleşme (Çocuk Hakları Sözleşmesi) kabul edilmiş ve o tarihten bugüne dek ise 20 Kasım aynı zamanda
çocukların haklarının farkındalığına vurgu yapılan da bir gün olmuştur. Bu kapsamda; çocukların yaşama,
gelişme, katılım gibi en iyi koşullarda var olmalarının önündeki bütün engellerin kaldırılması
amaçlanmaktadır.
Çocuk Hakları Sözleşmesi tarihte en geniş kabul gören insan hakları belgesi olarak kabul edilmektedir.
Sözleşmeyi Türkiye 1990 yılında imzalamıştır. 2 Bu belgede, nerede doğduklarına, kim olduklarına;
cinsiyetlerine, dinlerine ya da sosyal kökenlerine bakılmaksızın bütün çocukların hakları tanımlanmaktadır.
Ayrım gözetmeme, çocuğun yararının gözetilmesi, yaşama ve gelişme, sözleşmeye yön veren temel
değerleri oluşturmaktadır.3
Çocuk Hakları Sözleşmesi, çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu
hariç, 18 yaşına kadar her insanı çocuk olarak tanımlamaktadır.4 Sözleşmede ele alınan başlıca konular
aşağıda sıralanmıştır:2
Anne ve babanın rolü ve sorumluluğu; bunun ihmal edildiği durumlarda ise devletin rolü ve
sorumluluğu
Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma ve bunu koruma hakkı
Yaşama ve gelişme hakkı
Sağlık hizmetlerine erişim hakkı
Eğitime erişim hakkı
İnsana yakışır bir yaşam standardına erişim hakkı
Eğlence, dinlenme ve kültürel etkinlikler için zamana sahip olma hakkı
İstismar ve ihmalden korunma hakkı
Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı
Ekonomik sömürüden korunma hakkı
İfade özgürlüğü hakkı
Düşünce özgürlüğü hakkı
Dernek kurma özgürlükleri hakkı
Çocukların kendileriyle ilgili konularda görüşlerini dile getirme hakkı
Özel gereksinimleri olan çocukların hakları
Yeti yitimi olan çocukların hakları
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) verilerine göre, dünyada her yıl milyonlarca çocuk
şiddet mağduru olmaktadır. Ülkesi, kültürü ve sosyal seviyesi ne olursa olsun, çocuklar, istismar, ihmal,
suistimal ve şiddetin birçok çeşidiyle karşı karşıya kalmaktadır. İstismar, evde, okulda, kurumlarda, toplum
içinde, silahlı çatışmalarda ve doğal afetlerde gerçekleşebilmektedir. Birçok ülkede, dayak ve cinsel
istismar gibi çocuğa karşı bazı şiddet tipleri, halen yasal ve toplum tarafından onaylanan bir durumdur.
Şiddet gören çocuklar, istismar, insan ticareti, fiziksel ve aşağılayıcı cezalar, zararlı geleneksel uygulamalar
(erken evlilik, sünnet gibi), silahlı kuvvetler ve/ veya gruplara alınma gibi çeşitli şiddet tipleriyle
karşılaşmaktadır. Şiddet ve istismarla büyümek, çocuğun gelişimini, değerini, fiziksel ve psikolojik
bütünlüğünü etkiler.5
Dünya Çocuk Günü’nün 2015 yılında ‘teması “Çocuklara Yönelik Şiddeti Durdurun” olarak belirlenmiştir.5
Çocuk Hakları Sözleşmesi ve bu konuyla ilgili yapılmakta olan tüm çabalara rağmen, çocuklar hala
toplumun incinebilir ve savunmasız bireyleridir. Mevcut durum göz önünde bulundurularak, çocuklara
karşı her türlü şiddetin önlenmesi için gerekli adımlar atılmalı, ülkeler sözleşme ilkelerini kendi hukuk
yapılarına da uyarlamalı ve hayatın her alanında çocuk haklarını savunmak için gerekli özeni göstermelidir.
